آرتروز یک بیماری دژنراتیو مزمن است که تمام قسمت‌های مفصل را درگیر می‌کند: غضروف، غشای مفصلی، رباط‌ها، کپسول، استخوان‌های اطراف مفصلی و عضلات و رباط‌های اطراف مفصل.
به گفته پزشکان اروپایی، آرتروز تقریباً 70 درصد از تمام بیماری های روماتولوژیک را تشکیل می دهد. افراد 40 تا 60 ساله بیشتر مستعد ابتلا به آرتروز مفاصل هستند. این امر با عدم تحرک و اضافه بار طولانی مدت، تغذیه نامناسب و البته صدمات تسهیل می شود.
مفصل چیست؟
به طور معمول، یک مفصل انسان از 2 یا چند استخوان متصل کننده تشکیل شده است. تمام سطوح کاری اتصال دارای پوشش محافظ بوده و برای بهترین لغزش دائماً با مایع سینوویال روغن کاری می شوند. خود حفره مفصلی توسط کپسول مفصلی به صورت هرمتیک مهر و موم شده است.
در بدن ما، مفاصل زیادی وجود دارند که برای انواع خاصی از حرکات "مسئول" هستند، می توانند بارهای مختلفی را تجربه کنند و دارای حاشیه های ایمنی متفاوتی باشند.
میزان حرکت در مفاصل به ساختار مفصل، دستگاه رباطی که مفصل را محدود و تقویت می‌کند و ماهیچه‌های مختلفی که توسط تاندون‌ها به استخوان‌ها متصل می‌شوند، بستگی دارد.
علل آرتروز مفاصل
عملکرد طبیعی مفاصل با خود نوسازی مداوم بافت غضروف امکان پذیر است. در سنین پایین، میزان مرگ سلول‌های مفصلی منسوخ شده برابر با میزان تولد سلول‌های جدید است. با گذشت سالها، روند نوسازی سلولی کند می شود و بافت غضروف شروع به نازک شدن می کند. تولید مایع سینوویال نیز کاهش می یابد. در نتیجه غضروف مفصلی شروع به نازک شدن و شکستن می کند و منجر به آرتروز می شود.
علاوه بر این، دلایل دیگری برای آرتروز مفصل وجود دارد:
- افزایش فعالیت بدنیآرتروز مفاصل همراهی مکرر اضافه وزن است. در نتیجه اضافه بار، میکروتروما در مفاصل ایجاد می شود. ورزشکاران به دلیل افزایش بار روی مفاصل "گرم نشده" دچار آسیب مفاصل می شوند.
- آسیب های مفصلی؛
- ناهنجاری های مادرزادی یا اکتسابی سیستم اسکلتی عضلانی (راشیتیسم، کیفوز، اسکولیوز، ادغام نامناسب استخوان ها پس از آسیب با ظاهر بدشکلی اندام ها: بدشکلی O شکل و X شکل پاها).
مراحل آرتروز
بسته به میزان تخریب بافت غضروفی، مراحل یا درجات مختلفی از آرتروز قابل تشخیص است.
درجات و علائم آرتروز
- آرتروز درجه 1 با درد دوره ای در مفاصل، به ویژه با افزایش فعالیت بدنی مشخص می شود. پس از استراحت، درد معمولا از بین می رود. دامنه حرکت در مفصل محدود نیست، قدرت عضلانی در اندام آسیب دیده تغییر نمی کند. اشعه ایکس می تواند حداقل علائم آسیب مفصل را نشان دهد.
- آرتروز درجه 2 با احساسات دردناک نه تنها با استرس فیزیکی شدید، بلکه با بارهای جزئی نیز آشکار می شود. حتی در هنگام استراحت، درد مفاصل ممکن است فروکش نکند. این درجه با سفتی در حرکات و تحرک محدود در مفاصل مشخص می شود. این در نهایت منجر به آتروفی عضلانی می شود. عکسبرداری با اشعه ایکس ممکن است تغییر شکل مفصل، کاهش فضای مفصلی و ظاهر شدن رشد استخوان در نزدیکی این شکاف را نشان دهد.
- آرتروز درجه 3 - هر حرکتی باعث درد شدید فرد می شود. درد در مفصل حتی در حالت استراحت نیز وجود دارد. بنابراین، فرد سعی می کند تا حد امکان کمتر حرکت کند تا درد به حداقل برسد. در برخی موارد، حرکت مستلزم استفاده از عصا یا گارنی است. گاهی اوقات ادغام استخوان ها رخ می دهد - آنکیلوز (مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان).
با تغییر شکل آرتروز، تغییرات غیرقابل برگشتی در بافت غضروف مفصل رخ می دهد و عملکرد و ساختار آن به طور کامل مختل می شود. آرتروز تغییر شکل مفاصل بر اساس ظاهر اختلال در تشکیل غضروف هیالین و مایع سینوویال است.
تشخیص آرتروز مفصلی
روش اصلی برای تشخیص مفاصل رادیوگرافی است. با آرتروز، تغییرات در مفاصل، سطوح ناصاف مفصل و باریک شدن فضای مفصل قابل مشاهده است.
کدام مفاصل بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند؟
مفاصل اندام هایی که بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند عبارتند از: باسن، زانو، شانه، آرنج و دست.
با آرتروز مفصل ران، فرد ممکن است ابتدا بعد از دویدن یا راه رفتن کمی ناراحتی در پاها احساس کند. با گذشت زمان، درد تشدید می شود، محدودیت و سفتی در حرکت ظاهر می شود. در مرحله 3 بیماری، بیمار از پای خود محافظت می کند و در صورت امکان سعی می کند پا روی آن نگذارد.
آرتروز مفصل زانو به صورت درد در مفصل زانو پس از خم شدن و صاف کردن پاها ظاهر می شود. شایع ترین علت آرتروز زانو صدمات وارده در گذشته است. در اثر این صدمات، لغزش سطوح مفصلی مختل شده و سایش سریع آنها رخ می دهد. در برخی موارد، مفصل ممکن است به تدریج تحرک خود را از دست بدهد.
آرتروز مفصل مچ پا خود را به شکل تورم و درد در مچ پا نشان می دهد. علت آرتروز مفصل مچ پا می تواند: تغییر شکل، شکستگی مچ پا و تالوس، دررفتگی، صافی کف پا، آسیب های مزمن مفصل مچ پا در ورزشکاران و بالرین ها باشد. به هر حال، آنها اغلب آرتروز پا دارند.
آرتروز مفاصل شانه، آرنج و مچ دست اغلب در نتیجه جراحات، کبودی ها، دررفتگی ها و شکستگی های داخل مفصلی ظاهر می شود. آرتروز مفصل شانه با فشار، درد و درد مبهم است که به ساعد و دست تابش می کند. درد اغلب در شب ظاهر می شود. با آرتروز دست، درد با اختلال عملکرد دست همراه است.
درمان آرتروز
ابزار اصلی درمان آرتروز درمان دارویی، استفاده از فیزیوتراپی و درمان جراحی است.
درمان دارویی
استفاده از داروها به بهبود گردش خون در مفاصل آسیب دیده کمک می کند، خواص غضروف را بازیابی می کند و اثر ضد درد و ضد التهابی دارد.
داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی
با آرتروز، ممکن است تورم مفصل ظاهر شود، مفصل شروع به درد می کند و دامنه حرکت کاهش می یابد. هنگام مصرف داروهای ضد التهابی (NSAIDs)، درد کاهش می یابد، واکنش زنجیره ای التهابی متوقف می شود و روند بازسازی غضروف تسریع می شود.
داروها را می توان به شکل قرص، شیاف رکتوم و پودر استفاده کرد. اما به یاد داشته باشید که خود درمانی غیرقابل قبول است؛ انتخاب و دوز دارو برای آرتروز توسط روماتولوژیست انجام می شود.
داروهای مسکن با اثر مرکزی
داروهای اپیوئیدی آستانه درد بیمار را کاهش می دهند. چنین داروهایی را می توان به شدت طبق نسخه و فقط تحت نظر پزشک مصرف کرد!
داروهای محافظ کندو
داروهای محافظ کندو عناصر ساختاری خود غضروف هستند، بنابراین آنها به طور فعال این بافت را بازسازی می کنند و از تخریب بیشتر آن جلوگیری می کنند. درمان در مراحل اولیه بیماری موثر است. زمانی که مفصل به طور کامل از بین رفته باشد، امکان بازگشت شکل اولیه استخوان های تغییر شکل یافته یا رشد غضروف جدید وجود ندارد.
با این حال، در مراحل 1-2 آرتروز، کندروپروتکتورها می توانند تسکین قابل توجهی را برای بیمار به ارمغان بیاورند. آماده سازی ترکیبی، که شامل گلوکزامین و کندرویتین سولفات است، نتایج بهتری را در مقایسه با آماده سازی تک جزئی ارائه می دهد.
کندرویتین سولفات و گلوکزامین سولفات
این داروها به کاهش پاسخ التهابی در بافت ها، کاهش آسیب غضروف و کاهش درد کمک می کنند. بیشتر اوقات، این 2 دارو با هم در درمان استفاده می شوند، زیرا آنها اثر تجمعی دارند، اما باید به مدت 3-6 ماه مصرف شوند.
اسید هیالورونیک
ویسکوزیته و خاصیت ارتجاعی مایع سینوویال را فراهم می کند. به سر خوردن خوب مفاصل کمک می کند. بنابراین، پزشکان اغلب تزریق اسید هیالورونیک را به مفصل آسیب دیده تجویز می کنند.
درمان های فیزیوتراپی
درمان های فیزیوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درمان UHF؛
- مغناطیس درمانی؛
- تابش لیزر با شدت کم؛
- الکتروفورز با دارو؛
- فونوفورز (با استفاده از سونوگرافی برای وارد کردن دارو به محل التهاب).
عمل جراحی
درمان جراحی برای بازیابی و بهبود تحرک مفاصل و همچنین برای برداشتن بخشی از غضروف یا منیسک های آسیب دیده استفاده می شود.
درمان جراحی آرتروز در موارد شدید، زمانی که درمان دارویی نتیجه نمی دهد، زمانی که درد شدید، بی حرکتی جزئی یا کامل در مفاصل رخ می دهد، متوسل می شود.
در طی جراحی آرتروسکوپی، می توان بخشی از غضروف آسیب دیده را برداشته، آن را صیقل داد تا سطح صافی ایجاد کند، قطعات و رشد غضروف را برداشته و بخشی از رباط های آسیب دیده را قطع کرد.
تعویض زانو
با این عمل، سطوح مفصلی مفصل زانو با پروتزهای فلزی یا ترکیبی جایگزین می شود. صفحات آماده شده سطح غضروف مفصلی را تکرار می کنند. این گونه پروتزها از آلیاژهای خاصی ساخته می شوند، در بیماران واکنش پس زدن ایجاد نمی کنند، اکسید نمی شوند و به بافت های اطراف آسیب نمی رسانند.
جراحی لگن برای آرتروز
در طی این عمل برداشتن نسبی غضروف و بافت استخوانی لگن و استخوان ران انجام می شود. به طور معمول، سر استخوان ران و سطح مفصلی استخوان لگن برداشته می شود و با یک پروتز فلزی یا فلز سرامیکی جایگزین می شود.
رژیم غذایی برای آرتروز
اضافه وزن دشمن بزرگ مفاصل شماست. اکثر بیمارانی که از آرتروز مفاصل لگن و زانو رنج می برند اضافه وزن دارند.
بنابراین، برای آرتروز، یک رژیم غذایی به درستی انتخاب شده توصیه می شود. اعتقاد بر این است که گوشت ژله ای پخته شده در آبگوشت غضروف برای آرتروز مفید است. حاوی مقدار زیادی کلاژن و اجزای ساختاری غضروف است که به ترمیم بافت غضروف کمک می کند.
لبنیات، پروتئین و کلسیم مفید هستند. پروتئین حیوانی در گوشت بدون چربی و ماهی و پروتئین گیاهی در فرنی گندم سیاه، لوبیا و عدس یافت می شود. غذاهای آب پز، خورش و بخارپز بسیار سالم هستند.
بهترین رژیم غذایی برای مفاصل، رژیمی با غلبه جزئی کربوهیدرات ها (ترجیحاً کربوهیدرات های پیچیده)، میوه ها و سبزیجات و مقدار کافی پروتئین و کلسیم است.
پیشگیری از آرتروز
پیشگیری از آرتروز، مهم نیست که چقدر پیش پا افتاده باشد، در یک سبک زندگی سالم نهفته است. در صورت امکان سعی کنید در هوای تازه باشید، حرکت کنید، با پای برهنه روی شن، چمن سبز و فقط روی زمین راه بروید. این نوع پیاده روی باعث بهبود عملکرد عضلات و افزایش گردش خون در پاها می شود.
استفاده از فیزیوتراپی با چرخش های مختلف بازوها و پاها، چرخش ها و خمیدگی ها پشتیبانی عملی را برای مفاصل شما فراهم می کند.
بیماران اغلب می پرسند که آیا درمان جایگزین برای آرتروز امکان پذیر است؟بله، داروهای مردمی می توانند در مراحل اولیه بیماری، کاهش درد و بهبود وضعیت عمومی بیمار کمک کنند. اما جای پیروی از دستورات پزشک را نمی گیرد.